De wereldeconomie draait dol…(in de verkeerde richting?)

Het gaat goed met de wereldwijde economie en dito beurzen. Bijna iedereen verwacht een voortzetting van de huidige (krachtige) opwaartse trend. Is dit ongebreidelde optimisme echter geen teken aan de wand? Zijn er elementen die we over het hoofd zien die voor een ommekeer zouden kunnen zorgen?

Neuzen in dezelfde richting
Enkele dagen terug waren we in Brussel op een uitzetting waarbij drie fondsbeheerders hun kijk op de financiële markten voor een publiek van professionals uit de financiële sector kwamen geven. Op de verschillende stoelen in de zaal lagen een rood en een groen kaartje. En net voor de start werd duidelijk voor wat deze attributen dienden. De eerste spreker vroeg onomwonden wie voor 2018 een melt up (aandelen die nog veel hoger stijgen) en wie een melt down (zware correctie) verwachtte. Iedereen stak na weinig aarzeling een groen kaartje in de lucht: een voortzetting van de huidige trend dus.

Gezien de gunstige omgevingsfactoren lijkt dat voor de hand te liggen maar is dat wel zo? Zijn er dan echt geen elementen meer waar beleggers schrik van hebben. Het feit dat iedereen met veel enthousiasme naar het groen kaartje grijpt, is op zich al een teken aan de wand. En dat merkte de zeer interessante spreker Sony Kapoor (van denktank Re-Define) al meteen op. Voor alle eerlijkheid moeten we er wel bij vertellen dat we, na het zien van die zee van groen en om wat leven in de brouwerij te brengen, zelf een rode kaart de lucht hebben ingestoken. En Kapoor kon hartelijk lachen met die ene durver (en wij ook).

Feesten tegen een hoge prijs
Niemand kan ontkennen dat vandaag de muziek hard speelt en iedereen aan het dansen is om beeldspraak van Kapoor te gebruiken. De groei van de wereldeconomie is in jaren niet meer zo stevig geweest. Op enkele uitzondering na zal er in 2018 in alle landen een stevige BBP-toename kunnen worden opgetekend. Dat men opgelucht kan ademhalen en aan het feesten slaat, mag niet verbazen want tussen 2010-2016 kwam de economische groei immers zowat overal ter wereld jaarlijks flink onder de verwachtingen uit.

Te veel mensen hebben vandaag echter alleen oor voor de goede muziek en verliezen de gevaren uit het oog. Zo vergeten veel marktwaarnemers dat de huidige herstelbeweging, zeker in de eurozone, er komt na een verloren decennium. Volgens Sonny Kapoor heeft de wereldeconomie sinds 2008 voor $10.000 miljard aan potentiële output verloren (en de Amerikaanse economie alleen al $4.000 miljard)

Bovendien zijn er enorme middelen in de economie gepompt. Centrale banken hebben er op een niet efficiënte wijze onmetelijke bedragen tegenaan hebben gegooid terwijl de wereldwijde schuld tegenover het BBP nu 330% bedraagt tegenover 225% in 2008. Al dat geld moet ooit worden terugbetaald. En wat als de rente plots zou beginnen stijgen? Het hoeft geen betoog dat dit voor veel schuldenaars problematisch kan worden.

Omslagpunt?
Volgens Kapoor zijn we op een risicovol punt aanbeland. Centrale banken zullen hun balansen fors beginnen verminderen. De accumulatie van reserves, die vandaag volop aan de gang is, zou kunnen afnemen. En de rentevoeten zouden wel eens overal ter wereld aan een steile klim kunnen beginnen. De rentevoeten staan vandaag, hoe men het ook draait of keert, nog altijd extreem laag.

En volgens Kapoor zullen deze wijzigingen een effect op activaprijzen (aandelen, obligaties, vastgoed,…) hebben. De prijsstijging van deze activa de laatste jaren kan immers grotendeels verklaard worden doordat de vraag ernaar groter is geweest dan het aanbod. Vergeet niet dat door de steunaankopen van de centrale banken (vooral van staatsobligaties) veel aanbod is weggenomen en dat andere beleggers/investeerders daardoor minder keuze hadden en in heel wat gevallen op zoek moesten naar andere (meer risicovolle) activa.

Twee structurele wijzigingen
Maar er is meer. Door twee grote schuldigen staan de industriële economieën er volgens Sony Kapoor extra slecht voor: demografie en productiviteit. De stijging van het aantal werknemers en de toename van productiviteit zijn ontegensprekelijk de twee grote groeimotoren van de economie. En deze twee zijn stilgevallen.

Italië is een extreme illustratie van deze stelling. Al 20 jaar trappelt de economie ter plaatse en dat komt door de krimpende bevolking en de onbestaande productiviteitsgroei. “Als we niet opletten, staat voor veel landen hetzelfde scenario voor de deur,” onderstreept de man van Re-Define.

Als al deze eerder aangestipte elementen samenvallen, dan kan dit tot een abrupte ommezwaai zorgen.

Donald Trump is een teken aan de wand
Kapoor had ook nog een uitsmijter die we graag met u delen. De bedrijfswinsten hebben de voorbije jaren een enorme groei gekend maar de lonen zijn achtergebleven. Dit heeft ervoor gezorgd dat populisme overal in de lift zit en democratie er wereldwijd op achteruit gaat. De meeste mensen nemen niet deel aan het huidige economische herstelverhaal waardoor de ongelijkheid is toegenomen. De toplaag van 1% profiteert van 27% van de huidige groei en de onderste 50% slechts 12%. Dat is niet houdbaar.

De komende 10 jaar moeten er manieren worden gevonden om de rijkdom te herverdelen, waarschuwt hij. Iedereen een basisinkomen waarmee Finland experimenteert, is een mogelijkheid. Indien dit niet gebeurt, krijg je fenomenen zoals de verkiezing van Donald Trump. Volgens Kapoor zit hij in het Witte Huis voor een reden. Veel mensen die niet deelnemen aan het economische hoeraverhaal hebben hem immers daar gezet als waarschuwing.

Besluit
Wat betekent dit nu allemaal voor de beurzen en de markten in het algemeen. Het moge duidelijk zijn dat hogere rente toxisch zouden zijn voor de westerse economieën vooral omdat de bevolking begint af te nemen en de productiviteitsgroei, ondanks de technologische vooruitgang, beperkt blijft. Facebook bijvoorbeeld heeft een enorme impact gehad op ons dagelijks leven maar zijn we daarom veel productiever geworden?

In elk geval is het opwaarts potentieel van obligaties nu wel heel beperkt geworden. En de beurzen? Het omslagpunt kan sneller komen dan iedereen verwacht. Zich baseren op economische voorspellingen is geen aanrader want deze zijn zeer slecht in het inschatten van een dergelijke ommezwaai. Sowieso wordt actief beheer en stockpicking weer zeer belangrijk. Buiten de grote indices kijken wordt een must want binnen de index is de correlatie enorm (zowat alle aandelen bewegen in dezelfde richting). Daarenboven zullen alternatieve beleggingsvormen aan veld winnen. Ze zijn nodig om voldoende diversificatie in een portefeuille in te bouwen (aangezien veel activa vandaag de dag in dezelfde richting bewegen).

Ten slotte moet men zich ook bewust zijn dat het huidige systeem totaal niet bestand zou is tegen een nieuwe schok. Dus dans nog volop mee op de muziek maar neem plaats dicht bij de uitgang.