Waar is de inflatie gebleven?

Economisch gaat het goed want overal ter wereld neemt de groei hand over hand toe. Een belangrijk gevolg is dat de werkloosheid terugvalt. In de VS wordt zelfs al gesproken van een bijna volledige tewerkstelling. In het verleden heeft dit dikwijls voor een stijging van de inflatie gezorgd. Vandaag is er echter van inflatie geen sprake. Hoe komt dit?

Economie in de lift

Velen voorspellen vandaag de terugkeer van inflatie, zeker als de centrale banken zoals de Federal Reserve en de Europese Centrale Bank te traag zullen zijn met het terugschroeven van hun soepele monetaire beleid. Die vrees voor het inflatiespook heeft dit jaar al verschillende keer voor een plotse stijging van de langetermijnrente gezorgd. Die schrik verdween trouwens even snel als ze gekomen was.

Dit mag niet verbazen want in 2017 konden we de positieve macro-economische indicatoren in de VS en de eurozone nauwelijks bijhouden. De economische groei trekt aan, het vertrouwen van consumenten en ondernemingen zit in de lift en de consumptie neemt toe net als de bedrijfsinvesteringen. Het economische herstel is nog het meest te zien in de daling van de werkloosheid. Zo ligt Amerikaanse werkloosheid nu bijna op het laagste punt ooit, er wordt zelfs al gewag gemaakt van volledige tewerkstelling. In de eurozone schommelt de werkloosheid rond de 9%, het laagste peil sinds 2009.

Opmerkelijk is echter dat het ondanks de vrees het inflatiecijfer zowel in de VS als in Europa nauwelijks beweegt en ruimschoots onder de doelstelling van de Fed en de ECB blijft. Je zou verwachten dat die furieuze groeischeut de druk op de lonen verhoogt en looninflatie in de radar laat binnensluipen. Niets van dit alles. Een raadsel of toch niet?

Philipps-curve is vlak

Deze innige relatie tussen de twee wordt al sinds de jaren ’50 mooi aangegeven in de Phillips-curve: hoe lager de werkloosheid, hoe hoger de inflatie (zie hieronder).

Vandaag kunnen er echter stevige kanttekeningen worden geplaatst bij de stelling dat de afname van de werkloosheid de inflatie aanwakkert. De Phillips-curve is vandaag veel vlakker geworden, haast een horizontale lijn.

Nieuwigheden

Verschillende nieuwe tendensen zorgen er immers voor dat inflatie onder de knoet blijft.  Zo houdt de technologische verandering, of disruptie om het met een modewoord te zeggen, de prijsontwaarding in toom. Enkele exponenten daarvan zijn de enorme groei van e-commerce, die voor een onnavolgbare druk op de prijzen heeft gezorgd, en het wereldwijd uitbesteden van allerhande jobs en werkjes.

Op het vlak van e-commerce spreken we niet alleen meer over Amazon en Bol.com maar ook over het Chinese Alibaba. U kunt vandaag allerhande producten bestellen in China tegen een fractie van de bij ons geldende prijzen en die enkele dagen later uit de bus halen. En vandaag kunt u dankzij de digitale revolutie veel werk laten uitvoeren door mensen aan de andere kant van de wereld (tegen een fractie van de prijs).

Nog zo’n nieuwe fenomeen dat recent opgang heeft gemaakt, is artificiële intelligentie (AI). Wat heeft dat met inflatie te maken, kunt u zich afvragen? Door AI los te laten op de prijszetting worden de prijzen niet meer algemeen en voor iedereen bepaald maar per klant afzonderlijk, naargelang nood en vraag. Dit kan online voor (gepersonaliseerde) onverklaarbare prijsveranderingen zorgen.

En dan zijn er ook nog enkele structurele veranderingen in de maatschappij die al geruime tijd op de inflatie-ontwikkeling wegen. De veroudering van de bevolking is een belangrijke factor. Oudere werknemers hebben over het algemeen hogere lonen en die vallen weg terwijl jongeren die op de arbeidsmarkt komen onderaan de lat beginnen. Daarnaast hebben vakbonden aan kracht ingeboet waardoor er minder opwaartse druk op de lonen is gekomen terwijl de opkomst van flexibele en halftijdse jobs ook hun duit in het zakje doen (of juist niet).

Zoals u ziet zijn er voldoende redenen om aan plotse en snelle stijging van de inflatie (en langetermijnrente) te twijfelen…